Dotknąć barwę, usłyszeć perspektywę i zobaczyć obraz - czyli Sztuka dostępna osobom niewidomym
- Szczegóły
- Utworzono: sobota, 31, grudzień 2011 20:33
Jak wytłumaczyć osobie niewidomej barwę, perspektywę i wrażenie przestrzeni na płaskim płótnie? Tego zadania podjęła się Fundacja Audiodeskrypcja w partnerstwie ze Stowarzyszeniem Edukacji Kulturalnej "WIDOK", w ramach projektu pt. „Obrazy słowem malowane. Radiowe spotkania z audiodeskrypcją sztuk plastycznych, nie tylko dla najmłodszych".
Celem podjętych działań jest wyrównanie szans dzieci i dorosłych z niepełnosprawnością wzroku w dostępie do sztuk plastycznych, a tym samym ich integracja społeczna w obszarze kultury.
Powyższe założenie miało zostać osiągnięte poprzez prezentację wybranych, najcenniejszych dzieł plastycznych z różnych epok, obrazujących przemiany, jakie zachodziły w dziejach sztuki od prehistorii po współczesność oraz stworzenie innowacyjnych rozwiązań, które przyczynią się do zrozumienia natury barwy i pozwolą na głębsze doświadczanie sztuki.
W ramach projektu audiodeskrypcja sztuk plastycznych po raz pierwszy w Polsce zawitała zatem do radia, perspektywa malarska przybrała postać dźwięków, zaś barwa przeobraziła się w tkaninę.
Od czerwca do listopada na antenie regionalnej rozgłośni Polskiego Radia Białystok można było wysłuchać cykl 12 autorskich audycji Barbary Szymańskiej i Joanny Sikory. Rolę konsultanta merytorycznego pełniła Magdalena Godlewska – prezes Stowarzyszenia Edukacji Kulturalnej "WIDOK". W radiowych spotkaniach wzięli też udział eksperci z zakresu sztuki {Joanna Tomalska, Jolanta Szczygieł-Rogowska, Marta Pietruszko, Beata Mróz, Kamil Kopania, Anna Sobecka, Michał Jachuła}, którzy w przystępnej formie wyjaśniali najważniejsze terminy ze słownika sztuk pięknych. Słuchacze mogli dowiedzieć się jaką rolę pełnią w dziele środki wyrazu takie jak np. światło, plama barwna, linia, faktura. Omawiane zjawiska wizualne były ilustrowane efektami dźwiękowymi, zaś Ewoluowanie prądów artystycznych w malarstwie odzwierciedlały dzieła muzyczne powstałe w czasowej bliskości.
W jednej z audycji gościem specjalnym był Ojciec Jan Kojło, który barwną opowieścią przeniósł słuchaczy na Górę Athos do Monasteru
Stavronikita, w którym możemy podziwiać przykłady sztuki wczesnochrześcijańskiej m.in. ikonę "Chrystusa Pantokratora".
Audiodeskrypcję do dzieł sztuki tworzyli: Barbara Szymańska, Joanna Sikora i Marcin Laskowski. Lektorem audiodeskrypcji był Tomasz Piekarski, dotykowej palety barw Marcin Laskowski. Do produkcji sygnału audycji wykorzystano fragment utworu zespołu Zerova pt. „Kudos”, lektorem treści zapowiedzi był Adam Ostrowski.
Z myślą o nauczaniu barw dzieci i młodzieży niewidomej w ramach projektu powstała Dotykowa Paleta Barw. Przyjmując, że podstawą procesu malarskiego jest postrzeganie i odwzorowanie natężenia światła, paleta barw odwołuje się do zjawiska odbijania i pochłaniania fal świetlnych przez materię.
Za kryterium doboru barw zostało uznane podstawowe rozróżnienie przyjęte w malarstwie.
W palecie znajdziemy zatem trzy kolory podstawowe: niebieski, żółty i czerwony. Zostały one umieszczone pomiędzy barwą białą {tkanina o gęstym splocie, powierzchnia twarda, gładka}, która odbija całkowicie padające na nią promieniowanie- okruchy, oraz barwą czarną {tkanina puszysta, kosmata}, która pochłania wszystkie fale świetlne padające na powierzchnię, okruchy giną w kosmatej tkaninie}. Odnalezieniem wzajemnych zależności między różnymi wielkościami zajmowała się Barbara Szymańska, wiceprezes Fundacji Audiodeskrypcja, która jest osobą niewidomą i od roku 2002 zajmuje się udostępnianiem twórczości artystycznej osobom niewidomym. Punkt wyjścia do poszukiwań stanowiło założenie, iż każdej barwie odpowiada określona długość i częstotliwość fal świetlnych, a co za tym idzie, każdej barwie musi odpowiadać inna faktura materiału. Im fala staje się dłuższa, tym niższa jest jej częstotliwość. Dlatego też ze wzrostem długości fal, wzrasta grubość tkaniny. Wraz ze zmniejszaniem się częstotliwości, tkanina robi się bardziej miękka, elastyczna. Dotykowa Paleta Barw była konsultowana z dziećmi z kilku przedszkoli integracyjnych w Białymstoku. Konsultacje przeprowadziła wolontariuszka współpracująca z Fundacją Audiodeskrypcja - Dorota Elżbieta Sokołowska.
Dobór tkanin zastosowanych w palecie podyktowany jest również tym, iż zestawione ze sobą tkaniny, mają umożliwić rozpoznawanie barw chłodnych i ciepłych. Układając opuszki palców na barwie białej i niebieskiej, a następnie na białej i żółtej, możemy odczuć jak biel Zmienia "temperaturę barwy niebieskiej i żółtej" i jak one zmieniają "temperaturę bieli.
Z barwą niebieską, biel staje się zimna, z żółtą ciepła.
Dotykowa Paleta Barw ma stanowić punkt wyjścia do poznawania kolejnych barw.
100 egzemplarzy palety zostało wykonanych w pracowni plastycznej
Art-us przez Iwonę Borowik i Radosława Borowika.
Zdjęcia palety można pobrać klikając w link:
http://dl.dropbox.com/u/30328116/Paleta.zip
Cykl audycji został wyprodukowany w Polskim Radio Białystok oraz wydany na płytach CD w 1000-cu egzemplarzy, w Tłoczni Płyt kompaktowych XDISC S.A. Okładkę zaprojektował Piotr Jastrzębski.
Zdjęcia płyty można pobrać klikając w link:
http://dl.dropbox.com/u/30328116/Plyta.zip
Wyniki prac osób zaangażowanych w realizację projektu można obejrzeć na kanale Fundacji Audiodeskrypcja w portalu YouTube:
Audycje:
1. Sztuka prehistoryczna. Malowidło naskalne bizon raniony dzidą, Czarny Salon, jaskinia Niaux, Francja. Temat: cel sztuki, technika malarska.
http://www.youtube.com/watch?v=GUQ5VJq1RtM
2. Sztuka starożytnego Egiptu. Bas-relief Egipska Królowa Hatszepsut, Świątynia Hatszepsut,
Dejr el – Bahari, Egipt. Temat: relief, kanon przedstawiania postaci.
http://www.youtube.com/watch?v=ojPjnXKji-E
3. Sztuka starożytnej Grecji. Rzeźba DORYFOROS - Poliklet, Muzeum Narodowe, Neapol,
Włochy. Temat: kontrapost, ukazanie postaci w ruchu.
http://www.youtube.com/watch?v=qXK_IlTPQ7w
4. Sztuka wczesnochrześcijańska. Ikona Chrystus Pantokrator - TEOFAN Z KRETY, Monaster Stavronikita, Góra Athos. Temat: Proces powstawania i sposób odczytywania ikony.
http://www.youtube.com/watch?v=TE9TXS2Q5Mo
5. Sztuka średniowiecza. Witraż Róża Północna, Katedra w Chartres, Francja. Temat: technika tworzenia i sposób odczytywania witraży.
http://www.youtube.com/watch?v=cpJM_TJ0SIM
6. Renesans. Obraz Mona Lisa - Leonardo da Vinci, Luwr, Paryż, Francja.
Temat: perspektywa, portret, dwuznaczność spostrzegania, historia ramy do obrazu.
http://www.youtube.com/watch?v=JY79pwBnYiE
7. Barok. Obraz "Powrót syna marnotrawnego” - Rembrandt van Rijn, Państwowe Muzeum
Ermitażu, Sankt Petersburg, Rosja. Temat: światłocień.
http://www.youtube.com/watch?v=Y0hwZ4VXvuc&feature=mfu_in_order&list=UL
8. Klasycyzm. Obraz „Przysięga Horacjuszy” - Jacques-Louis David, Luwr, Paryż, Francja. Temat: podstawowe elementy kompozycji obrazu.
http://www.youtube.com/watch?v=umItNG_zHBU&feature=mfu_in_order&list=UL
9. Romantyzm. Obraz "Opactwo w dębowym lesie" - Caspar David Friedrich, Muzeum Hohenzollernów, Pałac Charlottenburg, Berlin, Niemcy. Temat: nokturn, Sposoby budowania nastroju, styl malarski.
http://www.youtube.com/watch?v=bFjxy_v0Eg0&feature=mfu_in_order&list=UL
10. Impresjonizm. Obraz "Impresja, wschód słońca" - Claude Monet, Muzeum Marmottan,
Paryż, Francja. Temat: podstawowe barwy w malarstwie, operowanie barwą.
http://www.youtube.com/watch?v=rNv24W562uU&feature=mfu_in_order&list=UL
11. Kubizm. Obraz "Panny z Avignon" - Pablo Picasso, Muzeum Sztuki Współczesnej,
Nowy Jork, Stany Zjednoczone. Temat: geometryzacja, wydobycie struktury, collage, swoboda tworzenia.
http://www.youtube.com/watch?v=v58Db7Ccj2s&feature=mfu_in_order&list=UL
12. Dadaizm. Ready-made "Fontanna" - Marcel Duchamp, Muzeum Maillol, Paryż, Francja. Temat: przewartościowanie definicji dzieła sztuki, kontrowersje wokół sztuki XX wieku.
http://www.youtube.com/watch?v=XkYbTnjjrng&feature=mfu_in_order&list=UL
Dotykowa Paleta Barw:
http://www.youtube.com/watch?v=-17nWf2FdcQ&feature=youtu.be
Dotykowa Paleta Barw wraz z cyklem audycji na płytach CD trafi do ośrodków szkolno –wychowawczych dla dzieci i młodzieży niewidomej i słabowidzącej z terenu całego kraju, Biblioteki Centralnej Polskiego Związku Niewidomych, bibliotek zajmujących się gromadzeniem zbiorów specjalnych oraz Bibliotek uczelni wyższych, które współpracują z Fundacją Audiodeskrypcja w zakresie upowszechniania audiodeskrypcji i udostępniania kultury i sztuki osobom z niepełnosprawnością wzroku.
Audycje wraz z Dotykową Paletą Barw mają stanowić zachętę do aktywnego uczestnictwa w doświadczaniu kultury i sztuki.
Materiały, które powstały w ramach projektu można także znaleźć na stronie realizatorów projektu:
oraz na stronie Polskiego Radia Białystok
www.radio.bialystok.pl/kultura/wydarzenia/id/62231
Audycje mają rozbudzić świadomość we wszystkich słuchaczach, iż osoby niewidome i słabowidzące mogą być i są pełnoprawnymi uczestnikami życia kulturalnego, a audiodeskrypcja poprzez werbalny opis pozwala na odbiór wizualnej warstwy dzieł plastycznych, nawet wówczas, kiedy nie mamy z nią bezpośredniego kontaktu.
Projekt „Obrazy słowem malowane. Radiowe spotkania z audiodeskrypcją sztuk plastycznych, nie tylko dla najmłodszych" został dofinansowany ze środków "Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Projekt był realizowany od maja do grudnia 2011r.
Fundacja Audiodeskrypcja jest pionierem techniki audiodeskrypcji w Polsce. Przedmiotem działalności Fundacji jest kompleksowe udostępnianie kultury i sztuki osobom z niepełnosprawnością sensoryczną.
Więcej informacji:
Aneta Szymańska - koordynator projektu
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.
Zobacz także: